Animal Farm (tên tiếng Việt: Trại Súc Vật) là một tiểu thuyết về đề tài chính trị nhưng cực kì dễ đọc dễ hiểu. Quyển sách không quá dài, xuất bản năm 1945, từng lời mà nhà văn Geogre Orwell viết đều có thể liên hệ với thực tế. Sau khi đọc xong sách, tranh thủ trí óc vẫn còn nhớ nội dung truyện, mình tóm tắt lại, sau này có lỡ quên thì có thể vào đọc cho nhanh ^^
Câu chuyện kể về một nông trại trên nước Anh tên là Manor Farm thuộc sở hữu của ông Jones. Trang trại của ông có đủ các loài vật, nào là ngựa, lợn, bò, gà,vịt, lừa, chim bồ câu, chó, dê… Cũng như bao trang trại khác, ông Jones nuôi dưỡng các con vật này để lấy sản phẩm hoặc sức lao động của chúng.
Một ngày nọ, con lợn già nhất và thông thái nhất nông trại, đã tập hợp mọi con vật trong nông trại lại và chỉ ra những điểm bất công trong xã hội loài vật. Ông nói tất cả các con vật đều làm việc rất vất vả, hàng ngày sản xuất ra dồi dào trứng và sữa, nhưng thành quả của chúng đều bị con người tước mất. Đổi lại, chúng chỉ được cho ăn vừa đủ để sống sót sao cho mang lại hiệu quả kinh tế nhất cho loài người. Chưa kể nếu không làm việc tốt thì ông Jones sẽ cho chúng đòn roi ngay.
Con lợn già này chỉ ra rằng, ai bỏ sức lao động để tạo ra sản phẩm thì xứng đáng làm chủ thành quả đó. Cần có một cuộc khởi nghĩa (rebellion) để lật đổ loài người, giải phóng động vật khỏi ách nô lệ, để chúng được tự do định đoạt cuộc sống của mình.
Sau những lời nhắn nhủ này thì con lợn già qua đời. Nhưng những lời ấy vẫn kịp thức tỉnh các con vật khác trong trại. Chúng bắt đầu tụ tập để bàn về cuộc khởi nghĩa, trong đó hăng hái nhất là hai con lợn Snowball và Napoleon.
Mọi chuyện diễn ra nhanh chóng hơn cả những gì chúng mong đợi. Ông Jones trở nên nghiện rượu, bỏ bê cả nông trại. Các con vật bị bỏ đói tới mức chúng phát điên và tấn công vào kho để thỏa cơn đói. Khi ông Jones ra trấn áp thì thừa thắng xông lên, chúng đuổi đánh luôn cả Jones ra khỏi chính nông trại.
Như vậy là động vật đã làm chủ nông trại, chúng đổi tên thành Animal Farm. Chúng vô cùng sung sướng, hạnh phúc vì từ nay, chúng là chủ của cuộc đời mình. Sau khi thắng lợi, việc đầu tiên chúng làm là ăn cho no nê thỏa thích. Sau đó chúng tiêu hủy những gông cùm xiềng xích trong trại của ông Jones rồi rụt rè vào ngôi nhà xa hoa của ông bà chủ từng sống. Ngắm nhìn mọi ngóc ngách xong, chúng quyết định sẽ không ở mà để căn nhà đó làm nơi lưu niệm đánh dấu chiến thắng của cuộc khởi nghĩa.
Kể từ ngày trở thành chủ nhân của nông trại, các loài vật tổ chức lại cuộc sống của mình, chủ yếu là theo đường lối của 2 chú lợn Snowball và Napoleon đề ra. Các con vật đều phải ra đồng làm việc theo khả năng của mình, chủ nhật là ngày nghỉ và vui chơi. Mỗi chủ nhật toàn nông trại sẽ có một buổi lễ kéo cờ, hát bài “quốc ca” rồi cùng nhau tham dự cuộc họp để thảo luận, lên kế hoạch và nhận nhiệm vụ cho tuần tiếp theo.
Chúng đề ra bảy nguyên tắc sống xoay quanh hai việc sau: Một là bài trừ loài người và các hành vi của giống người, đó là mặc quần áo, ngủ trên giường và uống bia rượu. Hai là các con vật đều bình đẳng, là bạn hữu và không giết nhau. Chúng gọi nhau là “đồng chí” (comrade) và tổ chức cuộc sống đó là Chủ nghĩa động vật (Animalism).
Mỗi ngày tất cả các con vật trong nông trại đều dậy đúng giờ và ra đồng làm việc. Công việc có phần thử thách hơn trước vì các công cụ lao động đa phần thiết kế cho con người vốn đi bằng hai chân. Với lòng quyết tâm chúng cũng đều tìm ra cách giải quyết. Thật ngạc nhiên là công việc còn được làm nhanh hơn và hiệu quả hơn thời ông Jones thống trị. Con vật tuy không giỏi dùng công cụ nhưng chúng hiểu rất rõ việc đồng áng cũng như mọi ngóc ngách trong nông trại. Không con nào ăn trộm ăn cắp, từng giọt mồ hôi tuy vất vả nhưng chúng đều cảm thấy xứng đáng và hạnh phúc vì nay mọi công sức bỏ ra sẽ là thuộc về chúng. Thật vậy, kể từ khi lật đổ được Jones, khẩu phần ăn của mỗi con vật đã tăng lên đáng kể do chúng không còn phải chia sẻ cho ai.
Tuy nhiên mọi chuyện không phải hoàn toàn suôn sẻ. Tuy ăn là đều như nhau cả nhưng thành tích lao động mỗi con mỗi khác. Trong trang trại có những con vật làm việc chăm chỉ hùng hục với công suất gấp đôi con khác. Lại có những con chỉ làm đúng phận sự, không lười để bớt việc nhưng cũng chả bao giờ nhận việc thêm. Những con lợn thì không ra đồng, chúng bảo chúng cũng làm việc rất vất vả, nhưng là lao động trí óc, chúng hướng dẫn, giao việc và giám sát mọi người, công việc này phải ngồi ở văn phòng.
Con ngựa trắng thích làm đỏm Mollie thì hễ tới giờ làm việc là thường xuyên lủi đi đâu mất và xuất hiện trở lại vào giờ ăn. Nếu không thì nó cũng viện cớ đau người để trốn việc. Một hôm nó bị bắt gặp đeo nơ và tự ngắm nhìn mình, một hành-vi-giống-người bị cấm ở nông trại, vậy là nó bỏ nông trại ra đi sau khi bị phát hiện.
Về phần Napoleon và Snowball, sự căng thẳng giữa hai con càng lúc càng cao. Snowball muốn tập trung nâng cao khoa học kĩ thuật cho trại, phát triển giáo dục và vận động các con vật ở trang trại khác đứng dậy khởi nghĩa chống lại loài người. Napoleon lại cho rằng những việc đó quá tốn thời gian và công sức, quan trọng là tăng cường sức mạnh chiến đấu, phòng vệ, trang bị vũ khí, đó mới là cách đối phó với loài người. Hai bên căng thẳng tới mức một ngày nọ Napoleon đã tè lên bản vẽ chiếc cối xay gió tạo ra điện cho cả nông trại của Snowball.
Các con vật khác thấy cả hai phe đều có lý, nhưng có phần thiên về Snowball hơn vì nó diễn thuyết rất tốt. Một lần nọ, trong một buổi tranh luận sôi nổi, Napoleon đã cử một bầy chó dữ mà nó đã bí mật nuôi dưỡng và huấn luyện đến tấn công Snowball, khiến nó phải bỏ chạy.
Kể từ đó, Napoleon bãi bỏ các buổi họp mặt tranh luận bàn bạc toàn nông trại vào chủ nhật. Ai muốn có ý kiến gì thì gặp một ủy ban do nó lựa ra. Đi đâu nó cũng có đàn chó kè kè theo, khiến mọi người phải kiêng dè. Khó hiểu là, sau khi không còn Snowball nữa, nó lại cho triển khai xây dựng cái cối xay gió, thứ nó từng phản đối kịch liệt. Nó cũng lấy mảnh đất dành cho các con vật già nghỉ hưu để trồng lúa mì làm bia, và toàn bộ số bia chỉ được dành cho các con lợn.
Trong khi đó, tình hình cuộc sống ở nông trại càng lúc càng tệ. Việc xây dựng cối xay gió đã tiêu tốn rất nhiều sức lực và tài nguyên, khiến các con vật phải làm việc vất vả hơn mà khẩu phần ăn lại ít hơn trước, chẳng hơn thời ông Jones chút nào. Đã vậy, chúng còn phải chống chọi với sự tấn công của loài người. Con người đã hai lần mang súng ông xông vào trại, thậm chí cho nổ tung cái cối xay gió. Mỗi lần như thế, nông trại lại chịu thương vong nặng nề.
Chủ trương của nông trại là không tiếp xúc với loài người vì “Bốn chân là tốt, Hai chân là xấu.” Trong trại không có buôn bán, không có tiền tệ, mọi người cùng đi làm và cùng chia nhau thức ăn. Nhưng chiếc cối xay gió đã đặt ra một vấn đề: để hoàn thành nó cần có những nguyên liệu và máy móc mà trong trại không tự sản xuất ra được! Napoleon đã giải quyết bằng cách tìm một người trung gian kết nối với con người, nó cho bán đi sản phẩm ở trại và dùng toàn bộ số tiền để mua các thứ còn thiếu.
Hễ có con vật nào thắc mắc về các hành động của Napoleon, hay phàn nàn về điều kiện sống khắc khổ, Napoleon sẽ phái một con lợn sứ giả đến giải thích. Bảy điều răn xưa kia còn được âm thầm điều chỉnh một cách rất khéo léo khiến không ai cãi được. Con lợn sứ giả sau khi giải thích vòng vo luôn chốt lại với một câu: Có muốn ông Jones quay lại không? Và đương nhiên, cho dù thế nào thì các con vật cũng cho rằng thà thế này còn hơn là Jones quay lại làm chủ. Hơn nữa nhìn đám chó hung hãn của Napoleon, mọi người cũng không muốn thắc mắc thêm.
Có một dạo nọ, râm ran các tin đồn có một số kẻ gian trong nông trại thông đồng với con Snowball lẻn vào trại thực hiện các hành vi xấu. Snowball từ một con lợn được yêu mến vì nó đã xả thân trong trận đánh bảo vệ trại khi ông Jones quay lại giành, qua lời kể của Napoleon, đã trở thành một kẻ tội đồ. Napoleon từng bước một thuyết phục mọi người đã nhớ nhầm, rằng Snowball thực ra ban đầu là tay sai của ông Jones, rằng Snowball đang chống lại trang trại, thậm chí cái cối xay gió là ý tưởng của Napoleon!
Các con vật đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Hết chuyện hư hư thực thực của Snowball, rồi việc cái cối xay gió đã hoàn tất nhưng không dùng để phát điện phục vụ mọi người như hứa hẹn ban đầu. Các con lợn được uống bia mỗi ngày, và tập đi bằng hai chân. Riêng Napoleon bắt đầu ngậm tẩu hút thuốc, thậm chí chuyển sang sinh sống ở căn nhà xa hoa của chủ cũ. Trong khi đó, cuộc sống các con vật trong trại vẫn không khá khẩm hơn, vẫn lao động vất vả mà lại còn thường xuyên đói, mùa đông thì không có gì sưởi ấm.
Các con vật cũng không ai hó hé gì, những con từ thời khởi nghĩa đều đã qua đời gần hết. Hơn nữa, sau đợt tin đồn mưu phản với Snowball, một loạt con vật trong trại bị xử tử theo lệnh của Napoleon. Có lẽ điều đó khiến chúng sợ… Cuộc sống cứ thế tiếp tục, cho đến một ngày, lần đầu tiên trong lịch sử, con người làm khách mời đến thăm trang trại. Trong buổi yến tiệc linh đình do Napoleon chiêu đãi, các con vật tò mò lén nhìn vào thì kinh ngạc không phân biệt nổi đâu là người, đâu là lợn nữa…
